XX POWSZECHNY ZJAZD HISTORYKÓW POLSKICH
Lublin, 18-20.09.2019
WIELKA ZMIANA. HISTORIA WOBEC WYZWAŃ…

ubileuszowy XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich zwołujemy do Lublina w 450 rocznicę Unii Polsko-Litewskiej, która dla narodów naszej części Europy oznaczała długą historyczną drogę, wiodącą – jak mówił Jan Paweł II – „od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej” i w 30-lecie wielkiej transformacji 1989 roku, zwanej „Jesienią Narodów”, która dla końca XX stulecia była nie mniej znacząca niż „Wiosna Ludów” dla wieku XIX.

Jak badać te i inne wielkie zmiany w historii?, jak uchwycić ich doniosłość dziejową? Jak poznawczo poszukiwać prawdy o procesach transformacji i o strukturach, a równocześnie pamiętać o słowach Zbigniewa Herberta, iż Historia jest w ręku człowieka, który jest wyprostowany, odzyskał honor i swoją godność, nie da się poniżyć. Te pytania będą wyznaczały oś problemową sympozjów i klimat intelektualny debat i dyskusji na XX Powszechnym Zjeździe Historyków Polskich.

Spotkamy się w Lublinie w dniach 18-20 września 2019 roku, w równo 50 lat po X PZHP, który także miał miejsce w Lublinie, co daje asumpt do namysłu nad zmianami, jakie w tym czasie zaszły w samej polskiej historiografii i nad wyzwaniami, przed jakimi stoimy obecnie. Rzetelny bilans dokonań i porażek minionego półwiecza akademickiej historiografii w Polsce i jej aktualnego miejsca w nauce europejskiej i światowej, jest ciągle przed nami i pora wreszcie z tym zadaniem się uporać.

Heraklit nauczał, iż „nie ma nic stałego, za wyjątkiem zmiany”, co słudzy Klio przyjmowali z pełnym zrozumieniem, ale szybkość, z jaką te zmiany w otoczeniu nauki historycznej zachodzą współcześnie, za życia jednego pokolenia historyków, oznacza prawdziwą rewolucję. Mamy tu na myśli zarówno wielkie zmiany w zakresie udostępniania źródeł, poprzez ich digitalizację na masową skalę i publikowanie w Internecie, poprzez wielką zmianę w zakresie obecności historii (w bardzo różnych formach, od blogów i forów internetowych po specjalistyczne portale i e-czasopisma) w rzeczywistości wirtualnej (eHistoria), po radykalną zmianę w zakresie potrzeb i oczekiwań naszych studentów wobec akademickiej historii. „To be „-e”, or not to be. That is the question” – oto realne pytanie i wybór, przed jakim staje dziś każdy historyk. Jest dla nasdlatego oczywiste, że nie może tej problematyki zabraknąć na XX Zjeździe.

Niektórzy twierdzą, że nasza historiografia przeżywa kryzys i to w czasach, gdy równocześnie Polacy żyją historią, przenika ona naszą codzienność, jest stale obecna w życiu publicznym, a państwo stawia na politykę historyczną jako fundament wychowania patriotycznego. Nawet jeśli ktoś nie podziela tego przekonania, to poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jakiej historii Polacy dzisiaj potrzebują?, jest zarówno obowiązkiem, jak i nakazem chwili dla całego środowiska historycznego. Tym bardziej, gdy rodzima polityka historyczna jest konfrontowana z politykami historycznymi naszych sąsiadów i szerzej, z europejską polityką historyczną, bowiem poszukiwanie źródeł tożsamości europejskiej nabiera dziś ogromnego znaczenia w kontekście zderzenia cywilizacji, jakiego jesteśmy świadkami.

Jubileuszowy XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich to wielkie święto historii. Spotkanie z nauką historyczną, ale także z rozmaitymi formami obecności historii w sferze publicznej: od filmu historycznego i książki historycznej po historyczne gry komputerowe i rekonstrukcje historyczne. Zapraszamy do Lublina wszystkich, dla których historia jest ważna, których historią interesuje, pasjonuje i bawi. Liczymy na szeroki udział nauczycieli historii, doktorantów, studentów i uczniów z całej Polski.

Komitet Organizacyjny XX PZHP w Lublinie
Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Historycznego

XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich
Lublin, 18-20.09.2019
„WIELKA ZMIANA. HISTORIA WOBEC WYZWAŃ…”
Podstawowe założenia programowe i organizacyjne

Spotkamy się w Lublinie w:

• 450 lat po podpisaniu w naszym mieście Unii Polsko-Litewskiej, która oznaczała WIELKĄ ZMIANĘ – nie tylko ustrojową – w naszej części Europy;
• w 150 lat od WIELKIEJ ZMIANY, jaką było przyznanie kobietom praw wyborczych (Wyoming, Stany Zjednoczone; w Polsce od 1918). To dobry pretekst, by zapytać o rolę kobiet w dziejach, o Wielką Zmianę, jaką przyniosło pojawienie się Polek w sferze publicznej dla naszej historii (tym bardziej, że żaden z dotychczasowych Zjazdów nie zajął się tym na poważnie);
• w 30-lecie Polskiej Transformacji, która zapoczątkowała Jesień Narodów ’89 – WIELKĄ ZMIANĘ w historii Europy;
• i w 50-lecie X Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie (1969), warto więc postawić sobie pytanie, jak WIELKA ZMIANA zaszła w ciągu tego pięćdziesięciolecia w polskiej historiografii?

Dodatkowo, środowisko historyczne stanęło wobec WIELKIEJ ZMIANY, jaką przyniosła epoka Internetu, tak w sferze technologicznej – powszechna cyfryzacja, jak społecznej (nasi studenci to tzw. e-generacja) i musi sprostać całkiem nowym wyzwaniom (e-Historia i Public History).

Nic dziwnego więc, że właśnie namysł nad Wielką Zmianą w zasygnalizowanych powyżej obszarach problemowych, a także innych, istotnych dla poszczególnych dziedzin i subdyscyplin nauki historycznej, będzie motywem przewodnim dyskusji i debat zjazdowych, tak podczas obrad plenarnych, jak i w poszczególnych sekcjach. Szczególną wagę przywiązujemy do pięciu tematycznych paneli, otwartych dla wszystkich uczestników Zjazdu:

1. Dziedzictwo Unii polsko-litewskiej (panel poprowadzony w gronie wybitnych historyków zagranicznych, na otwarcie Zjazdu);
2. HerStory, czyli dzieje ojczyste z perspektywy kobiet opowiadane;
3. Którędy do poznania przeszłości? Polska historiografia miedzy X a XX zjazdem PTH;
4. Historia w muzeach. W poszukiwaniu modelu historii publicznej;
5. Jakiej historii Polacy dzisiaj potrzebują?

Natomiast obrady w sekcjach będą się toczyć wokół kluczowych tematów, wyłonionych w trakcie środowiskowej dyskusji koordynowanej przez powołane przez Komitet Organizacyjny XX PZHP osoby (wykaz PT koordynatorów paneli i sekcji w załączeniu).

PODSTAWOWE ZASADY PRZY ORGANIZACJI ZJAZDU:

• Dochodzenie do Programu Zjazdu poprzez wywołaną przez Zarząd PTH, Komitet Organizacyjny XX PZHP oraz koordynatorów poszczególnych paneli i sekcji, środowiskową dyskusję – dobrą praktyką w tym zakresie była krakowska dyskusja wokół HistoryManifesto;
• Sesje plenarne na otwarcie i zamknięcie Zjazdu. Każda w układzie: wystąpienie programowe + medialne panele w doborowej obsadzie autorskiej; referatów zdecydowanie mniej, niż to bywało na ostatnich Zjazdach (po dwa na sekcję), za to koncentrujące się na istotnych i najbardziej aktualnych (dla danej dyscypliny) problemach naukowych;
• Konceptualizacja tematów kluczowych dla poszczególnych sekcji zjazdowych poprzez prowadzone przez PT koordynatorów warsztaty i seminaria środowiskowe. Celem – wypracowanie kluczowych problemów/pytań/kontrowersji, wokół których koncentrowałaby się następnie naukowa dyskusja na Zjeździe. Do Programu XX Zjazdu dochodzimy, a nie jest on odgórnie narzucony przez Zarząd Główny PTH czy Komitet Organizacyjny! Efektem tej środowiskowej dyskusji będą konkretne zgłoszenia do Banku tematów zamawianych XX PZHP.
• Zamawianie referatów zjazdowych u Autorów wyłącznie przez Komitet Organizacyjny, a nie przyjmowanie/akceptowanie oddolnie zgłaszanych; każdy z tematów kluczowych, sformułowanych ostatecznie przez PT koordynatorów poszczególnych sekcji, „rozpisany” zostanie na dwa głosy autorskie;
• Teksty referatów zostaną „zawieszone” na portalu zjazdowym 30.06.2019 – na samym Zjeździe będzie obowiązywał zakaz ich odczytywania. W zamian każdy z referujących przedstawi 15 minutową PREZENTACJĘ, a następnie będzie odpowiednio długi czas na to, co decyduje o wartości Zjazdu, czyli na dyskusję naukową;
• Pełny audiozapis dyskusji zjazdowych na Portalu Zjazdowym.

Harmonogram „drogi do XX PZHP” jest następujący:

• wyłonienie tematów kluczowych dla poszczególnych paneli i sekcji – 30 czerwca 2017;
• obsada paneli i wyłonienie referentów dla poszczególnych tematów kluczowych – do 31 grudnia 2017;
• przygotowanie zamówionych referatów zjazdowych – do 31 marca 2019;
• przesłanie prezentacji multimedialnej do 31 sierpnia 2019.

Jako Komitet Organizacyjny XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich dużą wagę przywiązujemy do działań w zakresie public history, które mają towarzyszyć obradom i pokazywać szerokiej publiczności całe spectrum obecności historii w życiu publicznym. Będą to w szczególności:

• warsztaty promujące wybrane instytucje historii publicznej:
- Ośrodek KARTA
- Teatr NN- Ośrodek Brama Grodzka
- Europejskie Centrum „Solidarności”
- Archiwum Historii Mówionej

• historia w muzeach: prezentacja dobrych praktyk europejskich w tym zakresie + multimedialne prezentacje wybranych placówek polskich: Muzeum Powstania Warszawskiego, POLIN Muzeum Żydów Polskich, Muzeum II Wojny Światowej, Muzeum Pamięci Sybiru.
• „Top 10” ruchów rekonstrukcyjnych w Polsce – pokazy na Arenie Lublin i w Muzeum Wsi Lubelskiej
• Targi turystyki historycznej – Top 10 tras historycznych w regionie, w Polsce i w Europie, z możliwością zapisów na wycieczki;
• Prezentacja wybranych archiwów emigracyjnych: Paryska Kultura, Rapperswil, Archiwum Polono-Helveticum, Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, itp.
• Prezentacja portali historycznych i innych inicjatyw z zakresu eHistorii,
• Targi wydawców książki historycznej,
• Mistrzostwa Polski w grach historycznych: planszowych i elektronicznych o puchar Prezesa PTH,
• Festiwal filmu historycznego.

Prof. dr hab. Jan Pomorski
Przewodniczący KO XX PZHP