Koordynatorzy: dr hab. Sławomir Nowinowski(UŁ), dr Łukasz Kamiński (IPN), dr hab. Marek Woźniak, prof. UMCS.
ABSTRAKT
Celem panelu jest poszukiwanie możliwych odpowiedzi na pytanie o to, „jakiej historii Polacy potrzebują?”, w kontekście wyznaczonym przez przeobrażenia w kulturze współczesnej, zjawisko demokratyzacji historii, czy niezwykle żywe w ostatnim czasie spory o kształt polityki historycznej i politykę pamięci, granice używania i nadużywania historii, polityzacji i mitologizacji dziejów – jak jeszcze w latach 90-tych XX wieku pytał Gwidon Zalejko: „Jakiej przeszłości nam dziś potrzeba? Czego dziś musimy się z historii nauczyć?”
Z jednej strony mamy więcdo czynienia z postępującym procesem „demokratyzacji historii”,ujawniającym się nie w tyle tym, że dopuszczalne i równoprawne stają się wszelkie możliwe narracje, których przedmiotem jest przeszłość, ale raczej w tym, że wizje te współczesne społeczeństwo/kultura odbiera jako takie (równoprawne). Skłania on do postawienia pytań nie tylko o aktualne źródła kulturowych obrazów przeszłości, ale, a być może przede wszystkim (co wynika z popularności alternatywnych wobec historiografii sposobów konstruowania możliwych obrazów przeszłości, jak: portale historyczne, historyczne gry planszowe/komputerowe, grupy rekonstrukcyjne, filmy historyczne) o społeczne oczekiwania wobec form oraz treści przedstawiania/przedstawianej przeszłości. A że we współczesnym świecie można dostrzec ogromny wzrost popularności atrakcyjnie podanej – już niekoniecznie proweniencji akademickiej – wizji/obrazu przeszłości chyba nikt już nie ma wątpliwości. Wymusza to niejako także namysł nad problemami związanymi z perspektywami, zadaniami oraz wyzwaniami samej historiografii akademickiej.
Z drugiej strony natomiast pojawia się problem obecności historii/przeszłości w sferze publicznej. Tak jak nie da się ukryć, iż obecne w dyskursach publicznych wizerunki przeszłości służą nie tylko popularyzacji historii, ale stają się często orężem w walce politycznej, tak nie można uciec od pytań o społeczne (ale także polityczne) oczekiwania wobec kształtu, treści czy wreszcie perspektyw czy punktów widzenia (re)konstruowanych obrazów przeszłości w dyskursie publicznym W takim kontekście, uczestnicy panelu podejmą także refleksję zmierzającą do udzielenia odpowiedzi na pytania m.in. o to, czy w sferze publicznej również jest zapotrzebowanie na rożne, czasem sprzeczne ze sobą wizje/narracje/interpretacje/konceptualizacje przeszłości? Czy takiej (wielonarracyjnej/wielogłosowej) historii potrzebują Polacy? Czy potrzebują historii zmitologizowanej, upolitycznionej, historii patriotycznej? Czy oczekują raczej historii krytycznej? Jak powinna wyglądać polityka historyczna oraz czy polityka historyczna może (lub powinna) być odpowiedzią na społeczne oczekiwania? Czy społeczeństwo/państwo może/powinno mieć szczególnego rodzaju wymagania wobec środowiska historyków, i formułować zapotrzebowanie („zamówienie”) na badania konkretnych zjawisk/procesów/wydarzeń, ważnych dla danej społeczności? Jak powinna być reakcja środowiska na takie postulaty/żądania?Jaką rolę w tym zakresie powinna odgrywać historiografia akademicka? Czy wreszcie o to, w jaki sposób historia/historiografia (jaka?) określa lub przynajmniej daje nam możliwość określania sensów i sposobów rozumienia świata? To ostatnie wydaje się szczególne istotne, zwłaszcza jeśli zgodzimy się – a w naszym przekonaniu taka zgoda nie powinna budzić wątpliwości – ze słowami Wojciecha Wrzoska, w których twierdzi, że „Nie jest możliwe pogłębione rozpoznawanie sensów zjawisk nas otaczających – politycznych, prawnych, artystycznych, religijnych, obyczajowych itd. itp. – bez biorących się z przeszłości ich korzeni. Taka historia jest niezbędna teraźniejszości”.